Laatst keek ik de Netflixdocumentaire The Social Dilemma, over de gevaarlijke invloed die sociale media kunnen hebben op ons leven. Naast het feit dat ze enorme hoeveelheden privacygevoelige data verzamelen dragen ze ook bij aan de devaluatie van feiten: mensen die wat achterdochtig aangelegd zijn en een keer een filmpje van een complotdenker bekijken, krijgen voor ze het weten tien andere complotfilmpjes aangereikt en worden zo een heel complotvortex ingelokt. Daarnaast zijn sociale media natuurlijk heel verslavend en slurpen ze tijd op die je misschien liever had willen besteden aan het lezen van een mooi boek of tijd doorbengen met vrienden. Er zijn mensen die om die redenen kiezen voor een leven zonder sociale media, en hoewel ik die keuze bewonder, gaat dat voor mij op dit moment te ver. Ik haal toch ook veel goede dingen uit sociale media en ik zou ergens het gevoel hebben dat ik me onttrek aan de wereld om me heen als ik helemaal geen sociale media meer zou gebruiken. Ik heb daarom een minder radicale oplossing bedacht: ik heb van mijn smartphone een dumbphone gemaakt.
Ik kwam dit concept twee jaar geleden al tegen toen ik het boek Make Time van Jake Knapp en John Zeratsky las, maar ik had pas een paar maanden gelden de moed verzameld om het echt te doen. Het idee is om alle verslavende apps van je telefoon te gooien. Dit zijn sowieso alle apps die als fruitautomaten werken, met een feed die je steeds nieuwe dopaminehitjes in de vorm van nieuwe informatie geeft als je naar beneden swipet om de feed te verversen. Daar vallen natuurlijk alle socialemedia-apps onder, maar ook nieuwsapps en e-mail. Op die manier maak je je telefoon minder verslavend en dring je je socialemediagebruik terug, terwijl je wel de handige functionaliteiten van een smartphone houdt die je niet zou hebben als je een oude Nokia 3310 zou kopen, zoals de camera-, kalender- en navigatieapps.
Ik besloot om mijn telefoon dommer te maken omdat ik merkte dat ik vaak mijn telefoon pakte op momenten waarop ik even niets te doen had, of momenten dat ik iets anders probeerde te vermijden, zoals een vervelende werktaak of een naar gevoel. Doordat socialemedia-apps zijn gebouwd om je verslaafd te maken en je aandacht vast te houden, checkte ik die apps misschien wel tientallen keren per dag, en was ik makkelijk een halfuur verder als ik eenmaal bezig was. Ik gooide onder andere Instagram, Facebook, Twitter en de NOS-app van mijn telefoon. Om foto’s voor dit blog posten installeer ik Instagram wekelijks, om de app na het posten direct weer te deïnstalleren. Daarnaast gaf ik apps die goed voor me zijn een prominentere plek op mijn thuisscherm, zoals de hardloopapp Runkeeper, de app Insight Timer, die ik gebruik als ik mediteer, en Forest, een app om geconcentreerder te werken.
De enige verslavende app die ik niet heb weggedaan is mijn mailapp, omdat ik toch ergens het idee heb dat die te belangrijk is om weg te doen, maar misschien verwijder ik hem over een tijdje wel om te kijken hoe dat gaat. Zoals Knapp en Zeratsky terecht zeggen: je kunt een app altijd makkelijk weer installeren als blijkt dat je hem toch nodig hebt. Voor mensen (zoals ik) die ook vaak mails aan zichzelf sturen om bepaalde dingen te onthouden geven ze de tip om een send only e-mailadres aan te maken: een apart e-mailadres dat je in je mailapp gebruikt om jezelf dingen te mailen, maar dat je verder met niemand deelt, zodat je er geen mail op kunt ontvangen. Whatsapp heb ik gehouden omdat het een te belangrijk communicatiemiddel in mijn vriendenkring om het te verwijderen, vooral omdat het gelinkt is aan mijn telefoonnummer en ik het dus niet kan gebruiken zonder de app te hebben. Wel heb ik de notificaties uitgezet en is het voor mij niet zo verslavend: meestal kies ik ongeveer twee keer per week een moment om al mijn berichtjes te beantwoorden en check ik de app verder niet zo vaak.
Het resultaat van het verwijderen van de verslavende apps is dat mijn telefoon nog altijd een nuttig hulpmiddel is (vooral de navigatie is onmisbaar voor mensen die, zoals ik, geen greintje richtingsgevoel hebben) maar minder lonkt dan voorheen. Als ik de telefoon gedachteloos oppak, kom ik vrij snel tot de conclusie dat er niet zoveel interessants op te ontdekken valt, en leg ik hem weer neer. In termen van reward based learning (of operant conditioning): de beloning voor het gebruiken van mijn telefoon is weg, en daarmee ook steeds meer de motivatie om de telefoon te pakken. Na een aantal keer mijn telefoon te hebben ontgrendeld om hem na een paar seconden licht teleurgesteld weer neer te leggen, verdween langzaam de neiging om mijn telefoon erbij te pakken op lege momenten. Ik heb, via mijn computer, nog steeds toegang tot sociale media op momenten dat ik het wil, maar ik ben er veel minder tijd aan kwijt dan voorheen. Dus als je ook je socialemediagebruik wilt verminderen zonder er helemaal mee te stoppen en van je telefoonverslaving af wilt: gebruik de tips van Knapp en Zeratsky en maak je telefoon dommer.
Wat een fijne blogpost dit, heel inspirerend en herkenbaar. In grote lijnen ook de conclusie die ik trok na een weekend zonder smartphone, afgelopen dagen… je telefoon ‘dommer maken’ vind ik een hele goeie! Apps die goed gedrag stimuleren op je hoofdscherm zetten ook. Ga er nog eens verder de bezem doorheen gooien. Dank!
Ja, dat laatste is ook een goeie ja! Ik heb nu bijvoorbeeld mijn meditatie-app, concentratie-app en hardloopapp op mijn hoofdscherm, ik heb ook het idee dat dat goed werkt.