Ten tijde van Corona zou het zomaar kunnen dat sommige delen van je leven een beetje versloffen: misschien slaap je langer uit dan je eigenlijk wilt, beweeg je te weinig om je goed te voelen of besteed je minder tijd aan de dingen die je echt belangrijk vindt. Ik merk zelf dat mijn sluimerende chocoladeverslaving de kop op begint te steken en ik regelmatig ’s avonds met een reep Tony’s op de bank te vinden ben. Nu kun je je natuurlijk voornemen om je leven radicaal om te gooien en voortaan altijd de wekker om half zes te zetten of op rauwkost te leven, maar mijn ervaring leert dat de zachtere aanpak van experimenteren met gewoonten beter werkt.

Experimenteren met gewoonten houdt in dat je je voorneemt om voor een beperkte tijd een kleine verandering door te voeren in je leven. In mijn geval zou dat kunnen zijn dat ik besluit een maand lang direct na het avondeten mijn tanden te poetsen. Omdat ik geen zin heb om nog een keer mijn tanden te poetsen, is zo de chocoladedrempel een stuk hoger. Ondanks dat dit een kleine aanpassing is, kan het toch overweldigend zijn: de gedachte dat ik dit voor altijd zou moeten doen en nooit meer ’s avonds wat chocola kan eten stemt me niet heel gelukkig. Dit is de eerste reden dat experimenteren met gewoonten goed werkt: ik hóef ook niet voor altijd afscheid te nemen van karamel-zeezoutchocolade bij Stranger Things. Ik probeer het een maand, kijk hoe het bevalt, en bepaal dan of ik ermee doorga. Dit maakt de drempel om met een nieuwe gewoonte te beginnen een stuk lager.

Een tweede reden om een gewoonte-experiment te doen is dat de beperkte duur het makkelijker maakt om de nieuwe gewoonte vol te houden. Als je het een keer moeilijk hebt, kun je jezelf voorhouden dat het maar een tijdelijk iets is, en dat je er na een week of een maand weer mee kunt stoppen. Je hebt een duidelijke tijdslimiet met jezelf afgesproken en daarom ook een haalbaar doel gesteld. In mijn geval voelt de chocoladeloze avond zo niet als afstel maar als uitstel, en dat is een stuk makkelijker om aan mezelf te verkopen.

Tenslotte kun je, als na het experiment blijkt dat de nieuwe gewoonte niet bevalt, simpelweg stoppen met de gewoonte. Je hebt niet gefaald, je hebt nieuwe data vergaard en nu weet je meer over wat voor jou werkt en wat niet. Als je geen tijdslimiet met jezelf afspreekt en je valt terug in je oude patronen, kan dat enorm ontmoedigend zijn. Door jezelf van tevoren al toestemming te geven om na een tijd te stoppen, vermijd je deze valkuil, en kun je daarna verder kijken naar je volgende stappen. Als bijvoorbeeld blijkt dat het tanden poetsen niet werkt omdat ik het snacken ’s avonds teveel mis, kan ik een nieuw experiment doen waarin ik iets gezonders neem, zoals chocola met 70% cacao of noten. Als het tanden poetsen niet werkt omdat ik het teveel gedoe vind of te vaak van huis ben na het eten, kan een vervolgexperiment zijn om kauwgom of een pepermuntje te nemen na het eten. Als het experiment wel is bevallen, kun je besluiten het te verlengen of gewoon door te gaan met je nieuwe gewoonte.

Natuurlijk betekent dit niet dat je na zo’n experiment voor altijd van je slechte gewoonte af bent: je nieuwe gewoonte kan alsnog versloffen of je omstandigheden kunnen veranderen, waardoor de gewoonte niet meer bij je leven past. Het mooie van deze methode is dat dat geen probleem is: je kunt altijd kijken welke nieuwe gewoonte op dit moment goed bij jou en je leven past en een nieuw experiment beginnen. Ik zet mijn tandenborstel vast klaar.

*****

Wil jij ook amateurwetenschapper worden? Misschien heb je iets aan deze tips:

– Zorg dat je de nieuwe gewoonte die je jezelf wilt aanleren duidelijk formuleert, zodat je tijdens het experiment niet hoeft te twijfelen over wat je van jezelf verwacht. Dus niet ‘Meer tijd met de kinderen doorbrengen’ maar ‘Elke dag een spelletje met de kinderen doen en ze een verhaaltje voorlezen’.

– Spreek een overzichtelijke en niet al te lange tijdsspanne met jezelf af, zoals twee weken of een maand. Als je kiest voor bijvoorbeeld een halfjaar is de kans groot dat je je doel gaandeweg vergeet.

– Als het tijdens het experiment af en toe niet lukt om je aan je voornemens te houden, ga dan gewoon weer verder. Het gaat erom dat je kijkt wat voor jou werkt en het hoeft niet meteen perfect. Kijk naar welke factoren ervoor zorgden dat het niet lukte en zie dat als waardevolle informatie voor als je je experiment evalueert.