Individueel

Verlies

Laten we maar zeggen dat ik, na de shitstorm van 2020, hoopte op een beter begin van 2021. Op 8 januari overleed eerst het liefste katje van de wereld, iets meer dan een week later volgde mijn opa en een krappe week daarna is een goede vriend van de familie overleden.

Mijn opa was 93 en had al lange tijd kanker. De afgelopen weken ging het langzaam slechter met hem en ben ik met Bart nog twee keer bij hem langsgeweest. Opa was heel blij ons te zien en we hadden mooie gesprekken over het leven. Hij vroeg hoe ik de toekomst voor me zag en zei dat hij zo trots was op mij en op al zijn andere kleinkinderen en kinderen. ‘Ze is nu doctor!’ riep hij ongelovig naar Bart. ‘Ik weet nog dat ze zó klein was. Dat ze hier onder tafel zat te spelen.’

Ik heb een aantal jaar geleden de beslissing genomen dat ik de mensen van wie ik houd altijd prioriteit geef boven werk of andere dingen die urgenter lijken. Als ik zelf op mijn sterbed lig zullen daar immers de vragen over gaan die ik mezelf zal stellen: of ik wel genoeg tijd heb doorgebracht met de mensen in mijn leven, of ik hun wel duidelijk genoeg heb gemaakt hoeveel ze voor me betekenen. Ik zal me geen seconde afvragen of ik wel genoeg wetenschappelijke artikelen heb gepubliceerd of genoeg geld heb verdiend. Ik ben heel blij dat ik naar dat principe heb gehandeld door naar mijn opa toe te gaan toen het nog kon. Ik heb mooi afscheid van hem kunnen nemen en er zijn geen dingen die ik nog had willen zeggen maar niet heb gezegd.

Wel ga ik nog spreken op de begrafenis, die pas morgen plaatsvindt wegens drukte op de begraafplaats, uiteraard wegens corona. Om diezelfde reden komt er maar een klein groepje naaste familieleden en wordt de begrafenis live gestreamd door het uitvaartcentrum, wat mijn opa haast een soort celebrity-status geeft (en mij nog zenuwachtiger maakt voor mijn speech). Daar had hij vast van genoten. Welkom in de tragikomische wereld van de coronatijd.

En nu dus die vriend. Hij was vooral een goede vriend van mijn moeder, een lieve man, in de zestig, sportief en schijnbaar gezond, tot hij ineens een hartstilstand kreeg. En hoewel hij van de drie overledenen het minst dicht bij me stond raakt het me toch, doordat hij zo jong was en zo plots overleed maar vooral door het verdriet dat mijn moeder nu te verduren heeft, nadat ze net haar vader heeft verloren.

Mijn eigen gevoel kan ik het beste beschrijven als ‘beduusd’. Ik voel verdriet en ik ben min of meer bevroren; ik heb al twee weken nauwelijks iets productiefs kunnen doen en het is moeilijk om mijn werk nu belangrijk te vinden. Tegelijk besef ik ook dat het veel erger had kunnen zijn: veel mensen verliezen – zeker in deze tijd – mensen die nog dichter bij hen stonden, zoals ouders, partners en kinderen. Ik ben dankbaar dat mijn ouders en bonusouders nog leven, dat Bart er is, dat ik lieve vrienden en een lieve familie heb.

Dat besef ik des te meer door het gevoel van verbondenheid dat je in tijden van verlies krijgt. Waar mijn familie en ik hiervoor weinig contact hadden wegens corona, sturen we elkaar nu het ene berichtje na het andere en zien we elkaar morgen na lange tijd weer (wel met mondkapjes en op afstand; er zijn nu wel genoeg doden gevallen). Mensen in mijn omgeving sturen me lieve appjes en kaartjes om me te condoleren, een goede vriendin stuurde me een chocoladepakket. Hoewel verlies verdrietig is, brengt het je ook dichter bij de mensen om je heen. De bottom line wordt duidelijk: soms zien of spreken we elkaar lang niet en soms voel je je alleen, maar uiteindelijk zijn we er voor elkaar. Uiteindelijk zijn we samen.

Ook op een nog dieper niveau voel ik verbondenheid met anderen. Ieder mens krijgt met verlies en dood te maken; ook dat is een bottom line. Dat is verdrietig, maar de dood is ook een natuurlijk gevolg van elke geboorte. Het is iets wat we uiteindelijk allemaal moeten accepteren. Zo probeer ik deze tijd ook te zien: als een kans om te leren aanvaarden dat verlies en dood bij het leven horen, door het verdriet toe te laten maar het tegelijk te relativeren. Het werkt voor mij verbindend en helend om te beseffen dat dit hoort bij het mens-zijn en dat vele anderen hetzelfde voelen als ik. Ik hoop dat dat besef me weerbaarder maakt voor het verdere verlies dat me in dit leven nog te wachten staat.

Maar nu eerst maar eens mijn speech overleven. Wish me luck.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *